Kabaddi Information in Marathi | कबड्डी खेळाबद्दल संपूर्ण माहिती

कबड्डी या खेळाची संपूर्ण माहिती, त्याचा उगम आणि त्याचा इतिहास | Kabaddi Information in Marathi | Complete information about Kabaddi game in Marathi

Kabaddi Information in Marathi : कबड्डी या खेळाचा जन्म भारतात झाला पण आता तो जगभर पसरला आहे. कबड्डी हा एक असा खेळ आहे ज्यामध्ये अनेक मिश्र खेळ असतात, ज्यामध्ये खेळाडूला खूप चपळ आणि स्टेप्सचा वापर खूप चांगला करावा लागतो. त्यात कुस्ती, रग्बी इत्यादी खेळांचे मिश्रण दिसते. दोन संघांमध्ये ही लढत होत आहे. हा एक उत्तम खेळ आहे आणि दुसरीकडे, तो अनेक व्यायामांचे संयोजन देखील आहे. काळाबरोबर हा खेळ खूप विकसित झाला आहे. आज हा खेळ देशात, परदेशात आणि अगदी खेड्यापाड्यात आणि शहरात सर्वत्र पसरत आहे. मोठ्या प्रमाणावर खेळल्या जाणाऱ्या या खेळात अनेक तरुणही रस घेत आहेत. आणि आपल्या भागातील कबड्डी क्लबमध्ये सहभागी होऊन अबड्डीच्या माध्यमातून आपले भविष्य आणि आपली ओळख निर्माण करण्याचा प्रयत्न करत आहे.

जाणून घ्या कबड्डी खेळाविषयी काही रंजक गोष्टी | Know some interesting facts about Kabaddi game in Marathi

हा खेळ वेगवेगळ्या ठिकाणी वेगवेगळ्या नावांनी ओळखला जातो. उदाहरणार्थ, कबड्डीला तामिळनाडूमध्ये चदुकट्टू, बांगलादेशात हड्डू, मालदीवमध्ये भाविक, पंजाबमध्ये कुड्डी, पूर्व भारतात हू तू तू, आंध्र प्रदेशात चेडुगुडू म्हणून ओळखले जाते. कबड्डी हा शब्द ‘काई-पेडी’ या तामिळ शब्दापासून आला आहे ज्याचा अर्थ हात पकडणे असा होतो. कबड्डी हा तमिळमधून आलेला शब्द उत्तर भारतात खूप प्रसिद्ध आहे.

या खेळाचा उगम प्राचीन भारतातील तामिळनाडूमध्ये झाला. आधुनिक कबड्डी हे त्याचेच सुधारित रूप आहे जे वेगवेगळ्या ठिकाणी इतर अनेक नावांनी ओळखले जाते. ही जागतिक दर्जाची कीर्ती 1936 च्या बर्लिन ऑलिम्पिकमधून मिळाली. 1938 मध्ये कलकत्ता येथील राष्ट्रीय खेळांमध्ये त्याचा समावेश करण्यात आला. 1950 मध्ये अखिल भारतीय कबड्डी फेडरेशनची स्थापना झाली आणि कबड्डी खेळण्याचे नियम निश्चित करण्यात आले. अमैच्योर कबड्डी फेडरेशन म्हणून या महासंघाची स्थापना करण्यात आली आणि कबड्डी खेळण्याचे नियम करण्यात आले. १९७२ मध्ये या महासंघाची पुनर्रचना करण्यात आली.

त्याची पहिली राष्ट्रीय स्पर्धा यावर्षी चेन्नई येथे खेळली गेली. जपानमध्येही कबड्डीला खूप प्रसिद्धी मिळाली. तिथे सुंदर राम नावाच्या एका भारतीयाने १९७९ मध्ये या खेळाची सर्वांना ओळख करून दिली. त्यावेळी आशियाई महासंघाच्या वतीने सुंदर राम हा खेळ घेऊन जपानला गेला होता. तेथे त्यांनी लोकांसह दोन महिने प्रचार केला. 1979 मध्ये भारत आणि बांगलादेश यांच्यातील या खेळाचा सामना भारतातच झाला होता. 1980 मध्ये या खेळासाठी आशिया चॅम्पियनशिप सुरू झाली. ज्यामध्ये भारताने बांगलादेशचा पराभव करून ही स्पर्धा जिंकली. या दोन देशांव्यतिरिक्त नेपाळ, मलेशिया आणि जपान हे देशही या स्पर्धेत होते. हा खेळ 1990 मध्ये आशियाई क्रीडा स्पर्धेत सादर करण्यात आला होता. यावेळी, हा खेळ बीजिंगमध्ये इतर अनेक देशांमधील स्पर्धांसह खेळला गेला.

आजकाल जरी क्रीडा जगतात क्रिकेटचे राज्य असले तरी 2016 च्या कबड्डी विश्वचषकानंतर कबड्डीच्या चाहत्यांची कमतरता नाही हे सर्वांनाच कळले आहे. नवीन खेळांपैकी कबड्डी हा आता वेगाने वाढणारा खेळ बनला आहे.

आणखी माहिती वाचा : क्रिकेटचे मुख्य नियम | Cricket Rules in Marathi | all about Cricket in Marathi

कबड्डी क्षेत्राची माहिती | Kabaddi Zone Information in Marathi

कबड्डीची माहिती दिली तर आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील संघांमध्ये प्रत्येक संघात सात खेळाडू असतात. खेळाचे मैदान दोन संघांमध्ये समान भागांमध्ये विभागलेले आहे. पुरुष खेळल्या जाणाऱ्या कबड्डीमध्ये क्षेत्रफळ 10 बाय 13 आहे, तर महिलांच्या कबड्डीमध्ये क्षेत्रफळ 8 बाय 12 आहे. दोन्ही संघात तीन अतिरिक्त खेळाडू आहेत. हे खेळ 20-20 मिनिटांच्या अंतराने दोनदा खेळले जातात. या दरम्यान खेळाडूंना पाच मिनिटांचा अर्धा वेळ मिळतो. या अर्ध्या वेळेत दोन्ही संघ आपले कोर्ट बदलतात. कबड्डीसाठी अनेक चषकांचे आयोजन केले जाते. ज्या फेडरेशन कपमध्ये राष्ट्रीय स्तरावरील चषक आहे. 1951 पासून राष्ट्रीय कबड्डी स्पर्धा आयोजित केली जात आहे. ही देखील राष्ट्रीय स्तरावरील स्पर्धा आहे. याशिवाय महाराष्ट्र कबड्डी असोसिएशनच्यावतीने गोल्ड कपचेही आयोजन केले जाते. अखिल भारतीय शालेय कबड्डी स्पर्धेचे आयोजन सन 1962 मध्ये आणि मुलींसाठी 1976 मध्ये सुरू झाले. भारतीय शालेय खेळ महासंघातर्फे ही स्पर्धा आयोजित केली जाते.

दुखापती जवळजवळ प्रत्येक खेळात होतात, त्यामुळे कबड्डीच्या खेळातही दुखापती सामान्य आहेत. या दुखापती पूर्णपणे टाळता येत नाहीत, परंतु खालील मुद्द्यांवर विशेष भर दिल्यास त्या काही प्रमाणात कमी करता येतात. कबड्डी कोर्ट स्वच्छ आणि समतल असावे. त्यात कोणतेही दगड किंवा छोटे तुकडे नसावेत ज्यामुळे खेळताना खेळाडूंना दुखापत होईल. दुखापत टाळण्यासाठी योग्य सराव करणे खूप महत्वाचे आहे, म्हणून सर्व कबड्डीपटूंना सराव करण्याचा सल्ला दिला जातो. सराव आणि स्पर्धेपूर्वी खेळाडूंनी योग्य प्रकारे वॉर्म अप करणे महत्त्वाचे आहे. सर्व कबड्डीपटूंनी सराव करताना योग्य जुळवून घेतले पाहिजे.

कबड्डी खेळताना घ्यावयाची खबरदारी | Precautions to be taken while playing Kabaddi in Marathi

दुखापती टाळण्यासाठी उत्तम खेळाची गरज असते. कधीकधी एखाद्या खेळाडूमध्ये बदला घेण्याची वृत्ती असू शकते. अशा परिस्थितीत तो कोणत्याही खेळाडूला, विशेषतः रेडरला दुखवू शकतो. त्यामुळे क्रीडा संचालन अधिकाऱ्यांनी प्रत्येक घटनेची बारकाईने नोंद घ्यावी यासाठी त्यांची करडी नजर असावी.

प्रत्येक खेळाडूने शारीरिक ताकद वाढवण्यावर विशेष भर दिला पाहिजे. संशोधन अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की खेळाडूंनी शारीरिकदृष्ट्या तंदुरुस्त राहिले पाहिजे जेणेकरून ते कबड्डीच्या खेळात चांगली कामगिरी करू शकतील. खरे तर कबड्डी या खेळाबद्दल उत्साह असणारे खेळाडूच तो चांगला खेळू शकतात.

त्याच्या मुख्य शब्दांबद्दल बोलताना, ब्लॉक लाइन, मार्च लाइन, लॉबी, ब्लॉक, चेस, कॅचर, लोन, स्ट्रगल, बोनस पॉइंट्स, कॅट, ॲरो किक, मुल किक, टो टच, पर्स्युट, रेडर अँटी डॉजिंग पेनिट्रेशन इत्यादी शब्द आहेत. त्यात वापरले जातात. याशिवाय खेळाडूंना या खेळासाठी खाण्याच्या चांगल्या सवयींचीही काळजी घ्यावी लागते. या खेळात शारीरिक श्रम भरपूर असल्याने खाण्याच्या सवयीही चांगल्या असणे गरजेचे आहे.

कबड्डी खेळाची मुख्य वैशिष्ट्ये | Key Features of Kabaddi Game in Marathi

हा खेळ दोन संघांमध्ये होतो. यामध्ये, एक गट आक्रमक म्हणून काम करतो आणि दुसरा गट रक्षक म्हणून काम करतो. आक्रमण करणाऱ्या संघातील एक-एक खेळाडू संरक्षकांना पराभूत करण्यासाठी संरक्षक क्षेत्रात येतात. एकामागून एक येणा-या रक्षकांना पकडावे लागते. या खेळाचे तपशीलवार वर्णन खाली दिले आहे –

आंतरराष्ट्रीय कबड्डी | International kabaddi in Marathi

• कबड्डीच्या आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील संघांमध्ये प्रत्येक संघात 7 खेळाडू असतात. खेळाचे मैदान दोन संघांमध्ये समान भागांमध्ये विभागलेले आहे. पुरुष खेळल्या जाणाऱ्या कबड्डीमध्ये मैदानाचे क्षेत्रफळ (१० बाय १३) असते, तर महिला खेळल्या जाणाऱ्या कबड्डीमध्ये मैदानाचे क्षेत्रफळ (८ बाय १२) असते. दोन्ही संघात तीन अतिरिक्त खेळाडू आहेत. हा खेळ दोन 20-मिनिटांच्या अंतराने खेळला जातो, ज्यामध्ये खेळाडूंना पाच मिनिटांचा हाफ टाईम मिळतो. या अर्ध्या वेळेत दोन्ही संघ आपले कोर्ट बदलतात.
• हा खेळ खेळत असताना आक्रमण करणाऱ्या संघातील एक खेळाडू ‘कबड्डी-कबड्डी’ म्हणत बचाव करणाऱ्या संघाच्या कोर्टात जातो. यावेळी, एक गुण मिळविण्यासाठी, जाणाऱ्या खेळाडूला एका दमात कबड्डी कबड्डी म्हणत असताना संरक्षक संघाच्या कोर्टवर जावे लागते आणि त्या संघातील एक किंवा अधिक खेळाडूंना स्पर्श करून शक्य तितक्या लवकर त्याच्या कोर्टवर परत यावे लागते. जर एखादा खेळाडू, श्वास न सोडता, विरोधी संघाच्या एक किंवा अधिक खेळाडूंना स्पर्श करून त्याच्या संघाच्या कोर्टात पोहोचला, तर त्याच्या संघाला एक गुण मिळतो.
• जाणाऱ्या खेळाडूला श्वास सोडतानाच कबड्डी कबड्डी म्हणावे लागते. जर खेळाडूने कोर्टवर पोहोचण्यापूर्वी श्वास घेणे थांबवले तर त्याला बाहेर घोषित केले जाते आणि रेफरीने मैदानातून काढून टाकले. जर त्याने एक किंवा अधिक खेळाडूंना स्पर्श केला आणि श्वास न घेता त्याच्या कोर्टात पोहोचला, तर रेफ्री स्पर्श केलेल्या खेळाडूला मैदानाबाहेर घोषित करतात, ज्यामुळे आक्रमण करणाऱ्या संघाला एक गुण मिळतो.
• यावेळी, गार्ड संघाचे खेळाडू मैदानाच्या मध्यभागी काढलेली रेषा ओलांडू शकत नाहीत. यासोबतच आणखी एक रेषा काढली आहे, जिला आक्रमण करणाऱ्या संघाच्या खेळाडूने त्याच्या कोर्टवर परतताना स्पर्श केला आणि त्यानंतर श्वास घ्यायला सुरुवात केली तर तो आऊट होणार नाही.
• जे खेळाडू तात्पुरते मैदान सोडतात. विरोधी संघाच्या खेळाडूला मैदानाबाहेर पाठवून एक गुण मिळवला जातो. जर विरोधी संघ पूर्णपणे मैदानाबाहेर असेल, तर विरोधी संघाला बोनस म्हणून दोन अतिरिक्त गुण मिळतात. त्याला ‘लोना’ म्हणतात. खेळाच्या शेवटी, अधिक गुण मिळवणारा संघ विजेता बनतो.
• या खेळातील सामने खेळाडूचे वय आणि वजनानुसार विभागले जातात. या खेळादरम्यान, खेळाडूंव्यतिरिक्त, 6 औपचारिक सदस्य देखील मैदानात उपस्थित असतात. या सदस्यांमध्ये एक पंच, दोन पंच, एक स्कोअरर आणि दोन असिस्टंट स्कोअरर यांचाही समावेश आहे.

कबड्डी मैदान (court)  कसे असते? | What is the kabaddi ground like in Marathi?

कबड्डी हा एक खेळ आहे ज्यासाठी वेगवेगळ्या प्रकारची मैदाने तयार केली जातात, पुरुषांसाठी वेगळी आणि महिला संघांसाठी वेगळी. याशिवाय, कबड्डीचा खेळ ज्या मैदानावर खेळला जातो ते मैदान सपाट आणि मऊ आहे की नाही हे देखील पाहिले जाते कारण यामुळे खेळाचा अचूक अंदाज येण्यास मदत होते. यासाठी आकाराकडेही विशेष लक्ष द्यावे लागेल. एक आकार 12.50 मीटर लांब आणि 10 मीटर रुंद तयार केला जातो.

तर 50 किलोपेक्षा कमी वजन असलेल्या पुरुष आणि महिलांसाठी त्याची लांबी 11 मीटर आणि रुंदी 8 मीटर आहे. संपूर्ण खेळाचे क्षेत्र दोन भागात विभागलेले आहे. ज्याला सामान्य भाषेत मध्यवर्ती रेखा आणि क्रीडा भाषेत मध्य रेखा म्हणतात. यामध्ये खेळाच्या मैदानाच्या लांबी आणि रुंदीचीही विशेष काळजी घेतली जाते.

आणखी माहिती वाचा : माझ्या आवडत्या खेळावर निबंध | My Favorite Sport Cricket Essay In Marathi

कबड्डी किट | Kabaddi Kit in Marathi

यासाठी खेळाडूंना त्यांच्या संघाचे टी-शर्ट आणि शॉर्ट्स, तसेच शूज दिले जातात. आणि प्रत्येकाकडे प्रथमोपचार किट आहे. जे वेळेवर वापरले जाते.

कबड्डी खेळात किती खेळाडू आहेत | How many players are there in Kabaddi game in Marathi ?

कबड्डीचा संघ हा क्रिकेटइतकाच मोठा आहे, त्यातही १२ खेळाडू आहेत आणि फरक इतकाच आहे की त्यात फक्त ७ खेळाडू खेळतात आणि विरुद्ध संघाला सामोरे जातात.

कबड्डी खेळाचे नियम मराठीत  | kabaddi game rules in Marathi

कबड्डी खेळण्याच्या वेगवेगळ्या पद्धतींमुळे बरेच वेगळे नियम आहेत. त्याचे मूलभूत नियम खाली दिले आहेत.

• हा एक ‘हाय कॉन्टॅक्ट स्पोर्ट’ आहे, ज्यामध्ये खेळाडूचा मुख्य उद्देश त्याच्या प्रतिस्पर्ध्याच्या कोर्टात जाणे, त्यांना स्पर्श करणे आणि स्वतःच्या कोर्टवर यशस्वीपणे परतणे हा असतो. या वेळी खेळाडू कबड्डी कबड्डी म्हणत निघून जातात.
• प्रत्येक सामना 40 मिनिटांचा असावा. या दरम्यान खेळाडू विरोधी संघाच्या कोर्टात ‘रेड’ करतो. जो खेळाडू छापा मारतो त्याला रेडर म्हणतात. एखाद्या खेळाडूने प्रतिस्पर्ध्याच्या कोर्टात प्रवेश करताच चढाई सुरू होते.
• विरोधी संघातील खेळाडू जो रेडरला हाताळतो त्याला बचावपटू म्हणतात. डिफेंडरला परिस्थितीनुसार रेडरला बाद करण्याची संधी असते. कोणत्याही छाप्याची कमाल वेळ 30 सेकंद आहे. चढाई करताना रेडरला कबड्डी कबड्डीचा जप करावा लागतो, याला मंत्र म्हणतात.
• एकदा रेडरने बचावकर्त्याच्या कोर्टात प्रवेश केला की, रेडर दोन प्रकारे गुण मिळवू शकतो. यामध्ये पहिला बोनस पॉइंट आणि दुसरा टच पॉइंट आहे.

कबड्डी खेळाचे गुण | Marks of Kabaddi Game:

या गेममधील काही गुण खालील प्रकारे मिळवले जातात –

बोनस पॉइंट: डिफेंडरच्या कोर्टात सहा किंवा अधिक खेळाडू असताना रेडर बोनस लाइनपर्यंत पोहोचला, तर रेडरला बोनस पॉइंट मिळतो.

टच पॉइंट: जेव्हा एखादा रेडर एक किंवा अधिक बचावकर्त्यांना स्पर्श करून त्याच्या कोर्टात यशस्वीपणे परत येतो तेव्हा टच पॉइंट प्राप्त केला जातो. हा टच पॉइंट डिफेंडर खेळाडूंनी स्पर्श केलेल्या संख्येइतका आहे. ज्या डिफेंडर खेळाडूंना स्पर्श केला जातो त्यांना कोर्टातून काढून टाकले जाते.

टॅकल पॉइंट: जर एक किंवा अधिक बचावपटूंनी रेडरला 30 सेकंद बचाव करणाऱ्या कोर्टात राहण्यास भाग पाडले, तर बचाव करणाऱ्या संघाला त्याबदल्यात एक गुण मिळतो.

ऑल आउट: जर विरोधी संघ एखाद्या संघातील सर्व खेळाडूंना पूर्णपणे बाहेर काढण्यात यशस्वी झाला, तर विजेत्या संघाला 2 अतिरिक्त बोनस गुण मिळतील.

एम्प्टी रेड: बोकस रेषा ओलांडल्यानंतर, जर रेडर कोणत्याही डिफेंडरला स्पर्श न करता किंवा बोनस लाइनला स्पर्श न करता परत आला, तर तो रिकामा रेड मानला जाईल. रिकाम्या छाप्यामध्ये कोणत्याही संघाला कोणतेही गुण मिळत नाहीत.

करा किंवा मरा छापा: जर एखाद्या संघाने सलग दोन रिकामे छापे टाकले तर तिसऱ्या छाप्याला ‘डू ऑर डाय’ छापा म्हणतात. या छाप्यादरम्यान संघाला बोनस किंवा टच पॉइंट मिळणे आवश्यक आहे. असे केले नाही तर बचाव करणाऱ्या संघाला अतिरिक्त गुण मिळतो.

सुपर रेड: ज्या रेडमध्ये रेडर तीन किंवा अधिक गुण मिळवतो त्याला सुपर रेड म्हणतात. हे तीन पॉइंट बोनस आणि टच यांचे संयोजन असू शकते किंवा ते फक्त टच पॉइंट असू शकते.

सुपर टॅकल: जर डिफेंडर संघातील खेळाडूंची संख्या तीन किंवा तीनपेक्षा कमी झाली आणि तो संघ रेडरला हाताळण्यात आणि बाद करण्यात यशस्वी झाला, तर त्याला सुपर टॅकल म्हणतात. बचाव करणाऱ्या संघाला सुपर टॅकलसाठी अतिरिक्त पॉइंट देखील मिळतो. हा बिंदू बाहेर पडलेल्या खेळाडूला पुनरुज्जीवित करण्यासाठी वापरला जाऊ शकत नाही.

आंतरराष्ट्रीय कबड्डी खेळाचे नियम | International Kabaddi game rules in Marathi

विश्वचषकादरम्यान कबड्डीचे नियम थोडे वेगळे असतात. त्या नियमांचे मुख्य भाग एक एक खाली दिले आहेत.

• गट स्टेज दरम्यान, जर एखाद्या संघाने आपल्या प्रतिस्पर्ध्याला सामन्यात 7 गुणांपेक्षा जास्त फरकाने पराभूत केले तर विजेत्या संघाला 5 लीग गुण मिळतात. तर पराभूत संघाला शून्य लीग पॉइंट मिळतात.
• जर विजेत्या संघाच्या विजयाचे अंतर 7 किंवा 7 गुणांपेक्षा कमी असेल, तर विजेत्या संघाला 5 लीग पॉइंट्स आणि पराभूत संघाला 1 लीग पॉइंट मिळतात.
• सामना बरोबरीत राहिल्यास, दोन्ही संघांना प्रत्येकी 3 लीग गुण दिले जातात. गटाचा सामना बरोबरीत सुटल्यानंतर कोणता संघ उपांत्य फेरीत जाणार हे एका प्रकारच्या ‘डिफरन्शियल स्कोअर’वरून ठरवले जाते. संघासाठी हा स्कोअर त्याच्या एकूण मिळविलेले गुण आणि एकूण अनुमती असलेल्या गुणांमधील फरकाने निर्धारित केला जातो. जास्तीत जास्त ‘डिफरन्शियल स्कोअर’ मिळवणारा संघ उपांत्य फेरीत जातो.
• जर दोन संघांचे गुण विभेदक स्कोअरमध्ये समान असतील तर अशा स्थितीत संघांची एकूण धावसंख्या पाहिली जाते. जास्तीत जास्त गुण मिळवणाऱ्या संघाला उपांत्य फेरीत पाठवले जाते.

कबड्डी खेळात अतिरिक्त वेळ | Extra time in Kabaddi in Marathi

• हा नियम विश्वचषकाच्या अंतिम आणि उपांत्य फेरीच्या सामन्यांदरम्यान आहे. फायनल आणि सेमीफायनल दरम्यान 40 मिनिटांचा सामना बरोबरीत असल्यास, गेम अतिरिक्त वेळेत वाढविला जातो.
• उपांत्य किंवा अंतिम सामना बरोबरीत असल्यास, अतिरिक्त 7 मिनिटे सामना खेळला जातो. ही वेळ एका मिनिटाच्या ब्रेकसह दोन भागांमध्ये विभागली जाते. प्रत्येक भाग तीन मिनिटांचा असतो.
• दोन्ही संघ त्यांच्या बारा खेळाडूंच्या संघातील कोणत्याही सात सर्वोत्तम खेळाडूंसोबत सात मिनिटांसाठी पुन्हा स्पर्धा करतात. या काळात कोणत्याही संघाच्या प्रशिक्षकाला ‘टाइम आऊट’ कोचिंग करण्याची परवानगी नाही. मात्र, लाइन अंपायर किंवा असिस्टंट स्कोअररच्या परवानगीने प्रशिक्षक संघासोबत राहू शकतात.
• अतिरिक्त वेळेत फक्त एका खेळाडूला बदली करण्याची परवानगी आहे. खेळाडूची ही बदली फक्त एका मिनिटाच्या ब्रेक दरम्यान होऊ शकते. या सात मिनिटांनंतरही सामना बरोबरीत राहिल्यास, गोल्डन रेड नियम वापरला जातो.

कबड्डीत गोल्डन रेड | Golden red in Kabaddi in Marathi

या दरम्यान, नाणेफेक होते, नाणेफेक जिंकणाऱ्या संघाला सुवर्ण चढाईची संधी मिळते. या काळात बोलॅक लाइन ही बोनस लाइन मानली जाते. दोन्ही पक्षांना ही संधी एकदाच मिळते. यानंतरही परिस्थिती बरोबरीत राहिल्यास नाणेफेकीच्या माध्यमातून विजेत्याचा निर्णय घेतला जातो.

संजीवनी कबड्डी – या कबड्डीमध्ये खेळाडूंचे पुनरुत्थान करण्याचा नियम आहे. जेव्हा विरोधी संघाचा खेळाडू बाद होतो तेव्हा आक्रमण करणाऱ्या संघातील एक खेळाडू पुन्हा जिवंत होतो आणि तो पुन्हा आपल्या संघासाठी खेळू लागतो. हा गेम देखील 40 मिनिटांचा असतो. ज्याला खेळादरम्यान पाच मिनिटांचा अर्धा वेळ मिळतो. दोन संघांमध्ये प्रत्येकी सात खेळाडू आहेत आणि जो संघ आपल्या प्रतिस्पर्ध्याच्या सर्व खेळाडूंना बाद करतो त्याला बोनस म्हणून अतिरिक्त चार गुण मिळतात.

जेमिनी स्टाइल – कबड्डीच्या या फॉरमॅटमध्ये दोन्ही संघात सात खेळाडू आहेत. खेळाच्या या फॉरमॅटमध्ये खेळाडूंना संजीवनी मिळत नाही, म्हणजेच एखाद्या संघाचा खेळाडू खेळादरम्यान मैदानाबाहेर पडला तर तो खेळ संपेपर्यंत बाहेर राहतो. अशा प्रकारे, जो संघ आपल्या विरोधी संघातील सर्व खेळाडूंना मैदानातून काढून टाकण्यात यशस्वी होतो, त्या संघाला एक गुण मिळतो. अशा प्रकारे खेळ पाच किंवा सात गुणांपर्यंत टिकतो, म्हणजेच संपूर्ण खेळात पाच किंवा सात सामने खेळले जातात.

अमर स्टाइल – अमैच्योर कबड्डी फेडरेशनने आयोजित केलेला हा खेळाचा तिसरा फॉरमॅट आहे. हा फॉरमॅट अनेकदा संजीवनी फॉरमॅटसारखाच असतो, ज्यामध्ये कालावधी निश्चित केलेला नसतो. या प्रकारच्या खेळात खेळाडूला आऊट झाल्यावर मैदान सोडावे लागत नाही. जो खेळाडू बाहेर असतो तो मैदानात राहतो आणि पुढचा खेळ खेळतो. बाद होण्याच्या बदल्यात, आक्रमण करणाऱ्या संघाच्या खेळाडूला एक गुण मिळतो.

पंजाबी कबड्डी – हा या खेळाचा चौथा प्रकार आहे. हे वर्तुळाकार हद्दीत खेळले जाते. या वर्तुळाचा व्यास 72 फूट आहे. या कबड्डीच्या लांबी कबड्डी, सौंची कबड्डी आणि गुंगी कबड्डी या तीन शाखा आहेत.

हे सर्व स्वरूप एका विशिष्ट प्रदेशात अधिक खेळले जातात.

कबड्डीमधील प्रमुख स्पर्धा | Kabaddi tournaments in Marathi

वेगवेगळ्या वयोगटातील लोक वेगवेगळ्या स्तरावर कबड्डी खेळू शकतात. यामुळे, जिल्हा, राज्य, राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर त्याच्या अनेक उत्कृष्ट स्पर्धा होतात. काही प्रमुख सामने खाली नमूद केले जात आहेत.

ASEAN गेम्स – हा खेळ 1990 पासून आसियान गेम्स अंतर्गत खेळला जात आहे. या सामन्यात भारताच्या कबड्डी संघाने सात सुवर्णपदके जिंकली आहेत. बांगलादेशनेही या सामन्यात चांगली कामगिरी करत दुसऱ्या क्रमांकावर आपले स्थान नोंदवले आहे.

आशिया कबड्डी चषक – आशिया कबड्डी कप ही देखील एक अतिशय प्रसिद्ध स्पर्धा आहे. हे वर्षातून दोनदा क्रमिक पद्धतीने आयोजित केले जाते. 2011 मध्ये, त्याची उद्घाटन स्पर्धा इराणमध्ये झाली. एक वर्षानंतर, 2012 मध्ये, लाहोर, पाकिस्तान येथे आशिया कबड्डी चषक आयोजित करण्यात आला. हा 1 नोव्हेंबर 2012 ते 5 नोव्हेंबर 2012 या कालावधीत खेळला गेला, ज्यामध्ये आशिया खंडातील जवळपास सर्व देशांनी भाग घेतला. पाकिस्तानी संघाने तांत्रिक युक्तीच्या जोरावर ही स्पर्धा जिंकली.

कबड्डी विश्वचषक – कबड्डी विश्वचषक ही कबड्डीची सर्वात महत्वाची स्पर्धा आहे, ज्यामध्ये जगातील अनेक देशांचे संघ भाग घेतात. ही स्पर्धा 2004 मध्ये प्रथमच आयोजित करण्यात आली होती. यानंतर 2007 मध्ये खेळला गेला. 2010 पासून दरवर्षी खेळला जात आहे. भारताने सर्व विश्वचषक स्पर्धा जिंकल्या आहेत. 2016 मध्ये गुजरातमधील अहमदाबाद येथे वर्ल्ड कपचे आयोजन करण्यात आले होते. या स्पर्धेत बारा देश सहभागी झाले होते. भारतीय संघानेही अनूप कुमारच्या नेतृत्वाखाली ही स्पर्धा जिंकली आहे. या स्पर्धेच्या अंतिम सामन्यात भारताने इराणच्या संघाचा ३८-२९ असा पराभव केला. भारतीय कबड्डी संघ जगातील सर्वात यशस्वी संघ म्हणून पुढे आला आहे. काही राजकीय कारणांमुळे पाकिस्तानला या विश्वचषकाचे निमंत्रण देण्यात आले नव्हते.

महिला कबड्डी – महिला कबड्डी विश्वचषक ही महिला खेळाडूंसाठी जागतिक दर्जाची स्पर्धा आहे. भारतातील पाटणा राज्यात 2012 मध्ये पहिल्यांदाच याचे आयोजन करण्यात आले होते. या स्पर्धेच्या अंतिम सामन्यात भारतीय महिला संघाने इराणचा पराभव करून जागतिक स्तरावर आपले नाव कोरले. यानंतर भारतीय महिला संघाने 2013 च्या सामन्यात पदार्पण केलेल्या न्यूझीलंड संघाचा पराभव करून पुन्हा एकदा विजयाची पताका फडकवली.

प्रो कबड्डी लीग – प्रो कबड्डी लीगची स्थापना २०१४ मध्ये झाली. क्रिकेटमधील इंडियन प्रीमियर लीगप्रमाणे त्याचे आयोजन करण्यात आले होते. या लीगदरम्यान मार्केटिंगवर अधिक लक्ष दिले गेले. याचे थेट प्रक्षेपण स्टार स्पोर्ट्सवर होत आहे. PKL (प्रो कबड्डी लीग) भारतीय टेलिव्हिजनवर मोठ्या प्रमाणावर पाहिला गेला आणि अंदाजे 435 दशलक्ष दर्शकांनी पाहिला. त्याचा पहिला सामना अंदाजे 86 दशलक्ष प्रेक्षकांनी पाहिला होता.

यूके कबड्डी चषक – या खेळाला इंग्लंडमध्येही खूप प्रसिद्धी मिळाली, त्यामुळे तिथे ‘यूके कबड्डी कप’ आयोजित केला जाऊ लागला. 2013 मध्ये अनेक राष्ट्रीय पक्षांसोबत त्याचे आयोजन करण्यात आले होते. या पक्षांमध्ये भारत, पाकिस्तान, इंग्लंड, अमेरिका, कॅनडा आदी देशांचा सहभाग दिसून आला. या स्पर्धेत पंजाबची वर्तुळाकार शैलीतील कबड्डी खेळली जाते.

वर्ल्ड कबड्डी लीग – वर्ल्ड कबड्डी लीगची स्थापना 2014 मध्ये झाली. या लीगमध्ये आठ संघ आणि चार देशांची परिषद झाली, या देशांमध्ये कॅनडा, इंग्लंड, पाकिस्तान आणि अमेरिका यांचा समावेश आहे. या लीगचे काही संघ पूर्ण किंवा अंशतः अनेक अभिनेत्यांच्या मालकीचे आहेत. या अभिनेत्यांमध्ये अक्षय कुमार खालसा वॉरियर्सचा मालक आहे, रजत बेदी पंजाब थंडरचा मालक आहे, सोनाक्षी सिन्हा युनायटेड सिंग्सचा मालक आहे आणि यो यो हनी सिंग यो यो टायगर्सचा मालक आहे. या लीगचा उद्घाटन हंगाम ऑगस्ट आणि डिसेंबर 2014 दरम्यान खेळला गेला, ज्यामध्ये बर्मिंगहॅम, इंग्लंडचे प्रतिनिधित्व करणाऱ्या युनायटेड लायन्स संघाने बाजी मारली.