Char Dham Information in Marathi | चारधाम माहिती मराठीमध्ये

चारधाम माहिती मराठीमध्ये | Char Dham Information in Marathi | चारधाम नावे आणि माहिती | Badrinath Dham Information in Marathi

Char Dham Information in Marathi : आपण सगळे मानस आहोत, आणि माणुस आला कि चुका या येणारच. आपण सगळ्यांनी आयुष्यात कधीनाकधी छोटी किवा मोठी काहीतरी चूक हि केलीच असणार. कधी प्रत्यक्षपणे किंवा कधी अप्रत्यक्षपणे माणसाच्या हातुन चुका होतात.

केव्हातरी त्या चुकांचा प्रत्यय आपल्याला येतो. जेव्हा त्या चुका समजतात तेव्हा त्यांना सुधारायच्या असतात. कधी चुका स्वतःहून समजतात तर कधी दुसऱ्यांच्या सांगण्यावरून. कधी कधी आपल मन आपल्याला आपल्या चुकांची जाणीव करुन देत. (चारधाम नावे आणि माहिती)

आपले मन म्हणजे आपला आतला आवाज त्याची साक्ष आपल्याला वेळोवेळी देत असतेच. पण सगळ्यांनाच हा आतला आवाज कळतो असे नाही. किंवा कळला तरी आपण त्याचं ऐकतोच असे होत नाही. मग आयुष्याच्या सरत्या वेळी, किंवा आयुष्याच्या एखाद्या संध्याकाळी आयुष्यातील घटनांचा क्रम डोळ्यासमोरून जातो आणि मग हिशोब होतो तो पुण्याचा आणि पापाचा.

पण ईश्वर सगळ्यांना पापमुक्त होण्याची संधी देतोच. मनापासून देवाला मागितलेली प्रार्थना देव ऐकतो ना. म्हणूनच ईश्वरी कृपेने आपल्या देशात अशी पावन आणि पवित्र स्थळे आहेत, देवालये आहेत, मंदिरे आहेत जिथे गेल्याने आपल्या आयुष्यातील सगळी पापे धुतली जातात आणि जन्म मृत्यूच्या या चक्रातून आपली सुटका होते असे मानले जाते.

आपला भारत देश सनातन धर्माचे जन्मस्थान आणि मुख्य केंद्र आहे. धर्म आणि धार्मिक श्रद्धा यासाठी भारत जगप्रसिद्ध आहे. आपण नेहमी ऐकतो की गंगा स्नान केल्याने आपली पापे धुतली जातात. तसेच अजून एक खूप प्राचीन धार्मिक स्थळ म्हणजे ” चारधाम “.

चार धाम यात्रेत धार्मिक आणि पौराणिक श्रद्धांसोबतच संस्कृतीचा अनोखा संगम पाहायला मिळतो. असे मानले जाते की जो व्यक्ती आयुष्यात एकदा चारधाम ला जातो तो जन्म-मृत्यूच्या फेऱ्यातून मुक्त होतो आणि मोक्ष प्राप्त करतो.

आपल्या भारतात अनेक तीर्थक्षेत्र आहेत. तीर्थक्षेत्र म्हणजे अशी पुण्यभूमी जिथे संत सज्जन, भगवंतानी वास्तव्य केले होते. तिथे गेल्यावर तिथल्या सकारात्मक उर्जेने मनातील सर्व विकारांचा, पापांचा नाश होतो. पूर्वीच्याकाळी निवृत्तीनंतर किंवा उतारवयात तीर्थस्थळी जाण्याचा हेतू हाच होता की संसारातून मुक्त होऊन उर्वरित जीवन देवाच्या सेवेत कामी यावे म्हणुन लोक चारधाम यात्रा करतात.

परंतु प्रश्न भारताच्या भूमीत अगणित तीर्थक्षेत्र असताना केवळ चार धामांना महत्त्व का? कारण हिंदू धर्मात वेद चार आहेत. ऋग्वेद, यजुर्वेद, सामवेद, अथर्ववेद. हे वेद हिंदू संस्कृतीचे आधार आहेत. भारतीय समाज जीवनात वर्ण व्यवस्थेत समाजाची विभागणी चार वर्गात होते.

ब्राम्हण, वैश्य, क्षत्रिय, शुद्र. या चार वर्णाचे चार जीवनचर्चेत विभाजन केते आहे. ब्रह्मचर्य, गृहस्थ, वानप्रस्थ आणि संन्यास. पुरषार्थ देखील चार आहेत – धर्म, अर्थ, काम, मोक्ष. दिशा चे आहेत – पूर्व, पश्चिम, उत्तर आणि दक्षिण.

आपल्या संस्कृतीचा पाया चार आधारस्तंभांवर अवलंबून आहे. म्हणुन चार दिशांना व्यापणाऱ्या तीर्थक्षेत्राना विशेष महत्व दिले गेले आहे. पूर्वेला जग्गनाथ पुरी, पच्शिमेला द्वारका, उत्तरेला बद्रीनाथ आणि दक्षिणेला रामेश्वरम हे चार वेदांचे प्रतिक आहेत. बद्रीनाथ यजुर्वेदाचे, रामेश्वरम ऋग्वेदाचे, द्वारका सामवेदाचे आणि जग्गनाथ पुरी अथर्व वेदाचे प्रतिक आहेत. म्हणुन चार धाम महत्त्वाचे मानले जाते.

पौराणिक कथेनुसार चार धाम स्थापनेचे वर्णन पुढीलप्रमाणे आहे: सत्ययुगातील बद्रीनाथ धाम, त्रेतायुगातील रामेश्वरम धाम, द्वापारयुगातील द्वारका धाम आणि कलयुगातील जगन्नाथ पुरी धाम. या चारधाम मंदिरांचे दरवाजे ही एका विशिष्ट वेळीच उघडले जातात आणि बंद देखील केले जातात. | Char Dham Information in Marathi

बद्रीनाथ धाम माहिती मराठीमध्ये  | Badrinath Dham Information in Marathi

चार धामांमधील सर्वात श्रेष्ठ धाम म्हणजे बद्रीनाथ धाम. बद्रीनाथ मंदिरालाच बद्रीनाथ धाम असे म्हणतात. बद्रीनाथ मंदिर हे उत्तराखंडमधील चमोली जिल्ह्यातील अलकनंदा नदीच्या किनाऱ्यावर वसले आहे. हे मंदिर विष्णू देवांना समर्पित आहे.

बद्रीनाथ धामशी जोडलेली एक हिंदी म्हण आहे, ‘जो जाये बदरी, वो ना आए ओदरी’ म्हणजे जो व्यक्ती त्याच्या आयुष्यात एकदा जरी बद्रीनाथचे दर्शन करेल त्याला दुसरा जन्म घ्यावा लागत नाही. म्हणजेच जन्म मृत्यूच्या फेऱ्यातून त्याची मुक्तता होते.

बद्रीनाथ धाम मंदिराचे दरवाजे नोव्हेंबर महिन्यात दिवाळीनंतर दुसऱ्या दिवशी म्हणजे दिवाळी पाडव्याला बंद केले जातात. त्यानंतर सहा महिने मंदिर बंद असते. मंदिर बंद करताना मंदिराच्या आत एक दिवा प्रज्वलित केला जातो तो सहा महिने चालूच राहतो.

उत्तराखंडमध्ये अनेक मंदिरे आहेत. म्हणूनच उत्तराखंडला ‘देवांची भूमी’ असे म्हटले जाते. उत्तराखंडमधील गंगोत्री, यमुनोत्री, केदारनाथ आणि बद्रीनाथ हि चार पवित्र स्थळे आहेत. या चार पवित्र स्थळांना ‘छोटा चारधाम’ म्हणून ओळखले जाते.

या यात्रेचे पहिले स्थान गंगोत्री आहे, जिथे गंगा नदीचे उगमस्थान आहे. दुसरे स्थान आहे यमुनोत्री, जिथे यमुना नदीचे उगमस्थान आहे. या छोट्या चारधाम यात्रेतील सर्वात दूरचे स्थान आहे केदारनाथ. जे समुद्रसपाटीपासून ३५८३ फूट उंचीवर आहे. केदारनाथ ही १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे.

हि छोटी चारधाम यात्रा करताना भाविक पहिले गंगोत्री, यमुनोत्रीचे दर्शन करतात. तेथील पवित्र पाणी घेऊन नंतर केदारनाथमधील शिवलिंगाला अर्पण करतात आणि शंकरांचे दर्शन घेतात.

केदारनाथचे दर्शन झाल्यावर भाविक बद्रीनाथ धाम मंदिरात भगवान विष्णूंचे दर्शन घेतात. बद्रीनाथ आणि केदारनाथ या दोन्ही मंदिराचे दरवाजे ही सहा महिने चालू तर सहा महिने बंद असतात. या मंदिरांचे दरवाजे उघडण्याची सूचना दरवर्षी वसंत पंचमीला नरेंद्रनगरमध्ये केली जाते.

बद्रीनाथ धामचा उल्लेख आपल्याला महाभारतासारख्या पुराणांमध्ये तसेच अनेक धार्मिक ग्रंथांमध्ये आढळतो. बद्रीनाथबद्दल एक अतिशय लोकप्रिय म्हण आहे-

बहुनि सन्ति तीर्थानि दिव्य भूमि रसासु च ।
बद्री सदृश्य तीर्थम् न भूतो, न भविष्यति: ।।

म्हणजेच स्वर्ग, पृथ्वी आणि पाताळ या तिन्ही लोकांमध्ये अधोलोक, तीर्थक्षेत्रे विपुल प्रमाणात आहेत. पण बद्रीनाथसारखी तीर्थयात्रा भूतकाळात झाली नाही आणि भविष्यातही होणार नाही. यावरून बद्रीनाथचे धार्मिक आणि पौराणिक महत्त्व लक्षात येते. हे धाम अलकनंदा नदीच्या काठी वसलेले आहे.

येथे येणाऱ्या भाविकांना थेट वैकुंठ धाममध्ये स्थान मिळते, असे मानले जाते. पौराणिक कथेनुसार, पूर्वी हा परिसर भगवान शंकरांना अतिशय प्रिय होता. त्यामुळे हा परिसर केदारखंड म्हणून ओळखला जातो.

असे मानले जाते की एकदा भगवान विष्णू ध्यान करण्यासाठी योग्य आणि सुंदर जागा शोधत होते. शोध घेत असताना भगवान विष्णू केदारखंड परिसरात आले. येथे आल्यानंतर ते अलकनंदा नदीच्या काठी गेले असता त्यांना हे ठिकाण अतिशय प्रिय आणि शांत वाटले.

त्यांनी भगवान शिवाला येथे ध्यान करण्यासाठी ही भूमी मागितली. भगवान शिवानेही भगवान विष्णूंना येथे निवास करण्याची विनंती केली.विनंती मान्य करून भगवान लक्ष्मी सोबत येथे वास करतात. येथे बद्री म्हणजेच बेर वृक्षांचे घनदाट जंगल होते, त्यामुळे हे ठिकाण बद्रिकाश्रम आणि भगवान विष्णूंना बद्रीनाथ असे म्हणतात. | Char Dham Information in Marathi

जगन्नाथ पुरी धाम माहिती मराठीमध्ये  | Jagannath Puri Dham Information in Marathi

दुसरा धाम आहे जगन्नाथ पुरी. जगन्नाथ पुरी मंदिर हे जगन्नाथ पुरी धाम या नावाने ओळखले जाते. जगन्नाथ पुरी मंदिर हे ओडिसा राज्यातील पुरी या ठिकाणी समुद्र किनाऱ्यावर वसले आहे. जगन्नाथ पुरी मंदिर हे विष्णू देवाचा अवतार भगवान श्री कृष्णनांना समर्पित आहे.

सप्तपुरींपैकी एक असलेल्या जगन्नाथ पुरीत भगवान द्वारकाधीश, माता सुभद्रा आणि बलराम तिघांची पूजा केली जाते. जगन्नाथाचा शाब्दिक अर्थ जगाचा नाथ म्हणजे स्वामी. या मंदिरात भगवान श्री कृष्णांसह त्यांचा मोठा भाऊ बलराम आणि त्यांची लहान बहीण सुभद्रा यांच्या लाकडी मूर्ती पाहायला मिळतात.

हे भारतातील सर्वात भव्य मंदिरांमध्ये गणले जाते. वैष्णव संप्रदायातील लोकांसाठी या धामचे विशेष महत्त्व आहे. येथे दरवर्षी भगवान जगन्नाथ म्हणजेच श्री कृष्ण, त्यांचा मोठा भाऊ बलराम आणि सुभद्रा यांची भव्य मिरवणूक काढण्याची परंपरा आहे.

दरवर्षी आषाढ महिन्यात जगन्नाथ धाममध्ये एक मोठी रथ  यात्रा काढली जाते. हि यात्रा जगभरात प्रसिद्ध आहे. दरवर्षी शेकडो भाविक या यात्रेत सहभागी होतात.

हि यात्रा जगन्नाथ मंदिरापासून गुंडीचा देवीच्या मंदिरापर्यंत काढली जाते. ही यात्रा पाहण्यासाठी आणि देवाचे दर्शन घेण्यासाठी देश-विदेशातून लाखो भाविक येथे येतात. या यात्रेच्या पंधरा दिवस आधी मंदिराचे दरवाजे बंद केले जातात.

जग्गनाथ मंदिरातील मुख्य आकर्षण म्हणजे तेथील स्वयंपाकघर हे स्वयंपाकघर भारतातील सर्वात मोठे स्वयंपाकघर म्हणुन ओळखले जाते. या स्वयंपाकघरात ५०० स्वयंपाकी आणि त्यांचे ३०० सहाय्यक परमेश्वराला अर्पण केले जाणारे महाप्रसाद तयार करायचं काम करतात.

मुख्य प्रवेशद्वार समोरून एक भव्य सोळा बाजु असलेला अखंड स्तंभ उभा आहे. ह्या प्रवेशद्वाराच रक्षण दोन सिंहानी केले आहे.जगन्नाथ पुरीचा हा प्रदेश श्री क्षेत्र, श्री पुरुषोत्तम क्षेत्र, निलांचल आणि निलगिरी या नावानेही ओळखला जातो आणि पुराणातही त्याचे वर्णन आहे.

भगवान श्रीकृष्णाची येथे पुरुषोत्तम हरी म्हणून पूजा केली जाते. ओरिसातील साबर जमातींचे कुलदैवत असल्यामुळे त्याला सबरीमाला असेही म्हणतात. असे मानले जाते की साबरी जमातीच्या लोकांनी नीलमाधव म्हणून भगवान हरीची पूजा केली.

दुसर्‍या आख्यायिकेनुसार, माळव्यातील एका मोठ्या प्रदेशाचा राजा इंद्रद्युम्न याला भगवान जगन्नाथाचे स्वप्न पडले आणि त्याने निलांचल पर्वताच्या गुहेत निलांचल मूर्ती असल्याचे सांगितले. तुम्ही ती मूर्ती आणा आणि मंदिरात ठेवा. ज्या दिवशी राजाने आपल्यासाठी मोठे मंदिर बांधले त्या दिवशी तो स्वतः मंदिरात येईल असे सांगून तो राजाकडे गेला.

देवाने राजाला सांगितले की शहराजवळ एक लाकडाचा तुकडा तरंगत येईल, त्या लाकडापासून तू माझी मूर्ती बनव. पण एकही कारागीर मूर्ती बनवू शकला नाही.

तेव्हा भगवान विश्वकर्मा एका वृद्धाच्या वेशात आले आणि त्यांनी मूर्ती बनवण्यासाठी २१ दिवस मागितले. पण राजा मदत करू शकला नाही पण ठरलेल्या वेळेपूर्वी पुतळा बघायचा होता. पण राजा शिल्पकाराच्या खोलीत जाताच शिल्पकार गायब झाला. शिल्प अजून अपूर्ण होते. राजाने, परमेश्वराची इच्छा समजून, अपूर्ण मूर्ती मंदिरात स्थापित केल्या. सध्याच्या इतिहासकारांच्या मते, मंदिराला त्याचे सध्याचे स्वरूप 7 व्या शतकात देण्यात आले होते. | Char Dham Information in Marathi

रामेश्वरम धाम माहिती मराठीमध्ये | Rameshwaram Dham Information in Marathi

तिसरं धाम आहे रामेश्वरम. रामेश्वरम मंदिर म्हणजेच रामेश्वरम धाम. हे मंदिर तामिळनाडू राज्यातील रामनाथपुर जिल्ह्यामध्ये आहे. या मंदिरालाच स्वामीनाथ मंदिर या नावाने देखील ओळखले जाते.

हे मंदिर केवळ चारधाम मंदिरांपैकी एक नसून भगवान शंकरांच्या १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे. रामेश्वरम हे मंदिर हिंदी महासागर आणि बंगालच्या खाडीमध्ये असलेले एक द्वीप आहे.

या मंदिराची स्थापना प्रभू श्री रामाने वनवासात असताना केल्याचे बोलले जाते. म्हणून या मंदिराचे नाव रामेश्वरम असे पडले. उत्तर भारतामध्ये जशे महत्त्व काशीचे आहे तसेच दक्षिण भारतामध्ये रामेश्वरमचे आहे. याच ठिकाणी श्री रामाने आणि वानर सेनेने लंकेवर पोहचण्यासाठी सेतू बांधला होता. रामेश्वरम मंदिर हे दक्षिण भारतातील तिसरे सर्वात मोठे मंदिर आहे.

असे मानले जाते की ब्रह्महत्येच्या पापातून मुक्त होण्यासाठी भगवान रामाने या ठिकाणी शिवलिंग बनवले आणि भगवान शंकराची पूजा केली. स्थापत्यकलेसाठी प्रसिद्ध असलेल्या या मंदिर संकुलात अनेक देवस्थाने आहेत. हे भारतातील सर्वात मोठ्या मंदिरांपैकी एक आहे. येथील शिवलिंगावर जल अर्पण केल्याने मनुष्याच्या सर्व घोर पापांचा नाश होतो, असे मानले जाते.

पौराणिक कथेनुसार, जेव्हा श्रीराम रावणाचा वध करून परत आले तेव्हा त्यांनी तपश्चर्या करण्याचा निर्णय घेतला. कारण रावण हा ब्राह्मण आणि भगवान शिवाचा परम भक्त होता, श्रीरामाला ब्रह्महत्येच्या पापातून मुक्त व्हायचे होते. त्याने भगवान शंकराची पूजा करण्याचे ठरवले. तेथे मंदिर नव्हते म्हणून श्रीरामाने हनुमानाला शिवलिंग आणण्यास सांगितले. तोपर्यंत माता सीतेने स्वत:च्या हाताने वाळूचे शिवलिंग बनवले होते.

श्री रामाने या वाळूच्या शिवलिंगाने भगवान शंकराची पूजा पूर्ण केली होती. नंतर जेव्हा हनुमानाने शिवलिंग आणले तेव्हा तेही श्री रामाने तिथे स्थापित केले होते.सध्याचा इतिहास पाहा, 15 व्या शतकात राजा उदयन सेतुपती याने हे मंदिर भव्य पद्धतीने बांधले होते. तसेच, सोळाव्या आणि सतराव्या शतकातील बांधकामांमुळे मंदिराला सध्याचे स्वरूप प्राप्त झाले आहे.

द्वारका धाम माहिती मराठीमध्ये | Dwaraka Dham Information in Marathi

चौथं आणि शेवटचं धाम आहे द्वारका धाम. द्वारका धाम द्वारका मंदिर म्हणून ओळखले जाते. द्वारका मंदिर गुजरात राज्यातील जामनगर जिल्ह्यामधील गोमती नदीच्या किनाऱ्यावर वसले आहे. हे मंदिर विष्णू देवांचा आठवा अवतार श्री कृष्णाला समर्पित आहे.

हे मंदिर जवळजवळ २५०० वर्षाहून अधिक प्राचीन आहे. श्री कृष्णाच्या द्वारका नागरीबद्दल तर आपण सगळ्यांनी ऐकले असेल. महाभारताच्या युद्धानंतर गांधारीने श्रीकृष्णाला दिलेल्या शापामुळे श्री कृष्णानंतर त्यांची द्वारकानगरी देखील समुद्रात सामावली गेल्याचे बोलले जाते. त्यानंतर श्री कृष्णाच्या वंशातील वज्रानम याने हे मंदिर बांधले.

द्वारका धामचे वर्णन आपल्याला पुराणात आणि अनेक धार्मिक ग्रंथात मिळते. ज्यावरून हे ओळखले जाते की हे सर्वात जुन्या शहरांपैकी एक आहे. असे मानले जाते की भगवान श्रीकृष्णाने स्वतः या शहराची स्थापना केली होती. आणि येथूनच श्रीकृष्णाने राजेशाही कार्य केले. असे मानले जाते की भगवान श्रीकृष्णाच्या मृत्यूनंतर त्यांनी स्थापलेली द्वारका नगरी देखील समुद्रात विसर्जित झाली.

सध्याचे द्वारका धाम या पौराणिक द्वारका शहराच्या अवशेषांवर वसलेले आहे असे मानले जाते. येथे श्रीकृष्णाची द्वारकाधीश आणि रणछोड रूपात पूजा केली जाते. मंदिरात अत्यंत सुंदर अलंकारांनी सजलेली चार हातांची मूर्ती बसवली आहे.

असे मानले जाते की सध्याचे द्वारकाधीश मंदिर त्याच ठिकाणी आहे जेथे भगवान श्रीकृष्णाचा राजवाडा होता. म्हणूनच वैष्णव अनुयायांसाठी हे अत्यंत विश्वासू निवासस्थान आहे. यासह द्वारका ही हिंदू धर्मातील लोकप्रिय सप्तपुरींपैकी एक आहे. | Char Dham Information in Marathi

आणखी माहिती वाचा : Fathers Day Quotes In Marathi | फादर्स डे कोट्स मराठीत