संधिवात म्हणजे काय? | What is rheumatoid arthritis in Marathi?

संधिवात म्हणजे काय? | What is rheumatoid arthritis in Marathi? | संधिवात: लक्षणे, कारणे, उपचार |  All about of rheumatoid arthritis in Marathi?

What is rheumatoid arthritis in Marathi : संधिवात ही एक स्वयंप्रतिकार स्थिती आहे ज्यामध्ये रोगप्रतिकारक शक्ती शरीराच्या स्वतःच्या निरोगी ऊतींवर हल्ला करते. या रोगात, रोगप्रतिकारक प्रणाली संयुक्त अस्तरांना ऍन्टीबॉडीज पाठवते आणि संयुक्त सभोवतालच्या ऊतींना जळजळ सुरू करते. यामुळे सांधे झाकणाऱ्या मऊ ऊतींना वेदनादायक सूज येते. जर रोगाचा उपचार न करता सोडला तर तो संयुक्त आकार आणि संरेखन गमावू शकतो.

संधिवात, ऑस्टियोआर्थराइटिसच्या विपरीत, संयुक्त अस्तरांवर(जॉइंट लाइनिंग) परिणाम करते आणि जळजळ आणि वेदना कारणीभूत ठरते ज्यामुळे हाडे आणि सांधे विकृत होऊ शकतात. संधिवातामुळे होणारी जळजळ शरीराच्या इतर अवयवांनाही इजा करू शकते.

संधिवात वाढल्यास ते दुर्बल होऊ शकते. जळजळ झाल्यामुळे सायनोव्हियम (संयुक्त द्रवपदार्थ) घट्ट होतो, ज्यामुळे कालांतराने हाड, उपास्थि आणि सांध्याचे काही भाग खराब होतात. अस्थिबंधन आणि कंडरा ज्या ठिकाणी सांधे धरून ठेवतात ते ताणले जातात आणि कमकुवत होतात.

संधिवाताचे 4 टप्पे काय आहेत? | What are the 4 stages of rheumatoid arthritis in Marathi?

संधिवाताचे चार टप्पे आहेत आणि प्रत्येकाचे स्वतःचे उपचार पर्याय आहेत.

स्टेज 1: हा प्रारंभिक टप्पा आहे ज्यामध्ये सायनोव्हियम सूजते. सांधे खराब होत नसले तरी आजूबाजूच्या ऊतींना सूज येते, ज्यामुळे सांधेदुखी होते.

स्टेज 2: हा मध्यवर्ती टप्पा आहे ज्यामध्ये कूर्चा खराब होतो ज्यामुळे सांधे कडक होतात ज्यामुळे सांधेची हालचाल किंवा गतिशीलता कमी होते.

स्टेज 3: या अवस्थेत, हाडांच्या कूर्चा आणि टोकांना जळजळ होते. सांधे अस्थिरता आणि हालचालींमधील विकृती हे वेदना, सूज आणि हालचाल कमी होण्याबरोबर लक्षणीय बदल आहेत.

स्टेज 4: हा संधिवाताचा गंभीर टप्पा आहे जेथे सांधे पूर्णपणे खराब होतात आणि काम करणे थांबवतात. रुग्णाला वेदना, सूज, कडकपणा आणि हालचाल नसणे यांच्याशी संघर्ष होतो. स्नायू देखील कमकुवत होतात आणि या टप्प्यावर सांधे बदलणे हा उपचाराचा पर्याय मानला जाऊ शकतो.

संधिवातामुळे कोणते अवयव प्रभावित होतात? | Which organs are affected by rheumatoid arthritis in Marathi?

RA प्रकरणांपैकी 40% पर्यंत देखील सांध्यांचा काही संबंध नसतो अशी हि लक्षणे अनुभवतात. संधिवात अनेक गैर-संयुक्त संरचना आणि अवयवांवर परिणाम करू शकतो, ज्यात खालील गोष्टींचा समावेश आहे:

• त्वचा: प्रभावित क्षेत्राच्या त्वचेखाली सूजलेल्या ऊतींचे फोड आणि गुठळ्या.
• डोळे: पांढऱ्या भागावर सूज येणे (स्क्लेरा), दृष्टी बदलणे, डोळा दुखणे किंवा डोळ्यांच्या इतर समस्या.
• फुफ्फुस: स्कार टिश्यू, संधिवात नोड्यूल किंवा फुफ्फुसातील फुफ्फुसाचा रोग.
• हृदय: रक्तवाहिन्यांमधील अडथळे आणि गुठळ्यांमुळे हृदयविकाराचा झटका, पेरीकार्डिटिस किंवा हृदयाच्या स्नायूंची जळजळ होऊ शकते.
• मूत्रपिंड: औषधाच्या जास्त डोसमुळे मूत्रपिंडाशी संबंधित इतर रोग होऊ शकतात.
• लाळ ग्रंथी: कोरडे तोंड आणि Sjögren’s सिंड्रोम (अतिरिक्त लक्षणे ज्यामुळे लक्षणे खराब होतात).
• नर्व्ह टिश्यू: न्यूरोपॅथी, स्ट्रोक, मायोसिटिस आणि डिनरव्हेशन ऍट्रोफी.
• अस्थिमज्जा: अशक्तपणा आणि चालण्यात अडचण.
• रक्तवाहिन्या: जळजळ आणि अडथळे यामुळे रक्तप्रवाहाचे मोठे आजार होतात.

संधिवाताची सुरुवातीची लक्षणे कोणती? | Rheumatoid Arthritis Symptoms in Marathi

ही संधिवाताची पहिली लक्षणे मानली जातात:

1. थकवा: हे सर्वात ठळक लक्षण आहे जे सहसा इतर कोणत्याही लक्षणांपूर्वी दिसून येते जेथे व्यक्ती अत्यंत थकल्यासारखे आणि अशक्त वाटू शकते. हे संयुक्त जळजळ विरूद्ध शरीराच्या प्रतिसादासाठी जबाबदार आहे. थकवा दैनंदिन क्रियाकलाप, नातेसंबंध आणि कामावरील उत्पादकता प्रभावित करते.
2. कमी दर्जाचा ताप देखील सांधे सूज आणि थकवा द्वारे दर्शविले जाते.
3. वजन कमी होणे अस्पष्ट वजन कमी होणे आणि भूक न लागणे हे संधिवाताचे प्रमुख लक्षण आहे.
4. कडकपणा सकाळी कडक होणे हे लवकर लक्षण आहे आणि बोटांसारख्या लहान सांध्यांमध्ये होऊ शकते. याशिवाय, शरीराच्या इतर भागांमध्ये कडकपणा येऊ शकतो जो अनेक दिवस टिकू शकतो.
5. संयुक्त कोमलता हात आणि पायांमध्ये कोमलता हे संधिवाताचे वैशिष्ट्यपूर्ण लक्षण आहे. पायाची बोटे आणि बोटांच्या पायथ्याशी असलेले सांधे सहसा कोमल असतात.
6. सांधेदुखी जळजळीमुळे सांध्याचे अस्तर घट्ट होते आणि अतिरिक्त सांध्यातील द्रवपदार्थावर प्रक्रिया होते. यामुळे मज्जातंतूंच्या टोकांना त्रास होऊ शकतो ज्यामुळे वेदना होतात.
7. सांध्यांना सूज येणे हे संधिवाताचे सर्वात स्पष्ट लक्षण आहे.
8. सांधे लाल होणे : सूज आल्याने दोन्ही हात व पायांचे सांधे लाल होतात. हे सभोवतालच्या त्वचेच्या रक्तवाहिन्यांच्या विस्तारामुळे होते ज्यामुळे त्या भागात अतिरिक्त रक्त प्रवाह होतो, ज्यामुळे लाल रंग दिसून येतो.
9. सांध्यातील उबदारपणा हे आधी लालसरपणा आणि सूज आणि पुन्हा जळजळ झाल्यामुळे असू शकते.
10. सुन्नपणा आणि मुंग्या येणे सूजमुळे मज्जातंतूंचे संकुचन होते, ज्यामुळे संवेदना नष्ट होतात.
11. गतिशीलता कमी होणे संधिवाताच्या सुरुवातीच्या टप्प्यात, एखाद्या व्यक्तीला त्यांचे मनगट पुढे-मागे हलविण्यात अडचण येऊ शकते. हा विकार जसजसा वाढत जातो, तसतसा तो अस्थिबंधन आणि कंडरांवर परिणाम करतो आणि गतिशीलता कमी करतो.
12. द्विपक्षीय प्रभावित सांधे असामान्य आहेत आणि सर्व प्रभावित व्यक्तींमध्ये दिसू शकत नाहीत.

संधिवाताची मुख्य कारणे कोणती? | Rheumatoid Arthritis Causes in Marathi

• काही प्रकरणांमध्ये, पिरियडॉन्टल रोगास कारणीभूत असलेल्या जीवाणूंच्या संपर्कात आल्याने संधिवात होऊ शकतो.
• हाडांची कोणतीही दुखापत, निखळणे, अस्थिबंधन नुकसान झालेल्या व्यक्तीला संधिवाताची गुंतागुंत होऊ शकते.
• जीन्स: या स्थितीत आनुवंशिकता महत्त्वाची भूमिका बजावत नाही, जरी हा रोग कुटुंबांमध्ये चालत असल्याचे दिसून आले आहे.
• संप्रेरक: संधिवात इस्ट्रोजेन हार्मोनच्या असंतुलनामुळे होतो. म्हणून, ही स्थिती पुरुषांपेक्षा स्त्रियांमध्ये अधिक सामान्य आहे.
• धूम्रपान: यामुळे संधिवात होण्याची शक्यता वाढते.

 संधिवाताचे निदान कसे केले जाते? | How is rheumatoid arthritis diagnosed in Marathi?

सुरुवातीच्या टप्प्यात निदान करणे कठीण असते कारण सुरुवातीची लक्षणे इतर रोगांसारखी असतात. संधिवाताचे निदान करण्यासाठी एकही शारीरिक शोध किंवा रक्त चाचणी नाही.

• शारीरिक तपासणी दरम्यान, डॉक्टर सांध्यातील लालसरपणा, उबदारपणा आणि सूज तपासतात. स्नायूंची ताकद आणि प्रतिक्षेप देखील तपासले जाऊ शकतात.
• संधिवात असलेल्या लोकांमध्ये एरिथ्रोसाइट सेडिमेंटेशन रेट (ESR) किंवा C-reactive प्रोटीन (CRP) जास्त आहे. हे शरीरात जळजळ होण्याची उपस्थिती दर्शवू शकते.
• सांध्यातील संधिशोथाच्या प्रगतीचा मागोवा घेण्यासाठी डॉक्टर एक्स-रे देखील सुचवू शकतात. अल्ट्रासाऊंड आणि एमआरआय देखील डॉक्टरांना रोगाची तीव्रता निर्धारित करण्यात मदत करतात.
• तुमचे डॉक्टर व्यावसायिक थेरपिस्ट किंवा फिजिकल थेरपिस्ट सुचवू शकतात, जो तुम्हाला तुमचे सांधे लवचिक ठेवण्यासाठी व्यायाम शिकवण्यास मदत करू शकतात. सांध्यावरील दबाव कमी करण्यासाठी डॉक्टर दैनंदिन कामे करण्याचे मार्ग सुचवू शकतात.

 संधिवात उपचार मराठीमध्ये: | Rheumatoid Arthritis Treatment in Marathi

संधिवाताचा कोणताही इलाज नसला तरी उपचारांमुळे तुम्हाला ते व्यवस्थापित करण्यात मदत होऊ शकते. RA लक्षणांवर उपचार करताना, हे डॉक्टर आणि रुग्ण दोघांनाही सर्वोत्तम उपचार पद्धती वापरण्यास आणि स्थितीची प्रगती कमी करण्यास मदत करू शकते. उपचारांमध्ये हे समाविष्ट असू शकते:

• आहारातील बदल
• व्यायाम दिनचर्या
• औषधे
• घरगुती उपाय

उपचारांच्या रणनीतींमधील प्रगतीमुळे संधिवात असलेल्या व्यक्तींच्या जीवनाच्या गुणवत्तेत स्थिर सुधारणा झाली आहे. ट्रीट-टू-टार्गेट हे संधिशोथासाठी एक उपचार तत्वज्ञान आहे जे रोगाचे व्यवस्थापन करण्यासाठी प्रभावीपणे वापरले जाते.

RA उपचार वेदना व्यवस्थापित करण्यास आणि दाहक प्रतिसादावर नियंत्रण ठेवण्यास मदत करते जर त्याचा परिणाम जळजळ कमी झाल्याने सांधे आणि अवयवांचे नुकसान टाळण्यास मदत होऊ शकते.

संधिवात निघून जाऊ शकतो का? | Can rheumatoid arthritis go away in Marathi?

संधिवात हा अशा रोगांपैकी एक आहे ज्यामध्ये अद्याप पूर्ण माफी नाही, जरी RA ची चिन्हे आणि लक्षणे औषधे आणि प्रतिबंधात्मक आहाराद्वारे मुक्त केली जाऊ शकतात.

हा रोग एक प्रगतीशील असल्याने, कोणत्याही वैद्यकीय मदतीशिवाय तो कालांतराने अधिक तीव्र होतो. बहुतेक वैद्यकीय व्यावसायिक संधिवातामुळे होणारी लक्षणे आणि इतर रोगांवर उपचार करण्यासाठी दाहक-विरोधी, प्रतिजैविक आणि इतर औषधे लिहून देतात.

वारंवार येणारी लक्षणे औषधाच्या मदतीने नियंत्रित करता येतात. परंतु एखाद्याने औषधाचा भारी डोस सोडण्यापूर्वी, ताबडतोब ब्रेक घेण्याऐवजी औषधाचा वेग कमी केला पाहिजे. तुमच्या औषधाचा डोस तुमच्या वैद्यकीय व्यावसायिकावर अवलंबून असतो.

संधिवाताचा सर्वोत्तम नैसर्गिक उपचार कोणता आहे? | What is the best natural treatment for rheumatoid arthritis in Marathi?

संधिवात संधिवात व्यवस्थापित करण्यासाठी सर्वोत्तम कार्य करणारे नैसर्गिक उपाय येथे आहेत:

1. गरम आणि थंड पॅक: हीट पॅक स्नायूंना आराम देतात आणि रक्तपुरवठा वाढवतात. कोल्ड पॅक सूज तसेच सांधे सूज नियंत्रित करतात.
2. ॲक्युपंक्चर: हे तुमच्या शरीरात जळजळ होण्यास जबाबदार असलेल्या रसायनांची पातळी कमी करते आणि तीव्र वेदनांविरूद्ध देखील मदत करते.
3. अरोमाथेरपी: अरोमाथेरपीमध्ये वापरली जाणारी आवश्यक तेले तणाव आणि चिंता कमी करून तुमचा मूड सुधारू शकतात आणि संधिवात संधिवातावर ते फायदेशीर ठरतात. यापैकी काही त्रासदायक असू शकतात आणि म्हणून सावधगिरीने वापरल्या पाहिजेत.
4. व्यायाम: नियमित व्यायामामुळे सांधे सूज आणि वेदना कमी होतात. वेगवान चालणे देखील तुमच्या सांध्याभोवतीचे स्नायू मजबूत ठेवतात.
5. मसाज: रक्त परिसंचरण वाढवण्यासाठी आणि थकवा वेदना कमी करण्यासाठी प्रभावित भागात मालिश करणे महत्वाचे आहे.
6. टॉपिकल क्रीम, जेल आणि पॅचेस: ते संधिवात वेदना कमी करण्यास मदत करतात.
7. हळद: हे प्रथिने अवरोधित करते ज्यामुळे जळजळ होते आणि वेदना देखील कमी होते.
8. योग: योग सांधेदुखी कमी करण्यास, लवचिकता सुधारण्यास आणि तणाव कमी करण्यास मदत करतो.

सारांश: संधिवात ही एक स्वयंप्रतिकार स्थिती आहे जी एखाद्या व्यक्तीच्या रोगप्रतिकारक शक्तीवर परिणाम करते ज्यामुळे त्याच्या किंवा तिच्या शरीराच्या ऊतींवर हल्ला होतो. हे प्रामुख्याने हाडे, हाडांचे स्नायू आणि सांधे प्रभावित करते.

लक्षात ठेवा, डॉक्टरांच्या सल्ल्याशिवाय कोणतेही औषध घेऊ नका. स्व-औषध जीवनासाठी धोकादायक आहे त्यामुळे गंभीर वैद्यकीय परिस्थिती होऊ शकते.

आणखी माहिती वाचा : Fathers Day Quotes In Marathi | फादर्स डे कोट्स मराठीत