भारत देशाची संपूर्ण माहिती | India Information in Marathi | भाग : 1

India Information in Marathi | भारत देशाची संपूर्ण माहिती | India Country Information In Marathi | Bharat Information in Marathi

India Information in Marathi : भारत हे एक अद्भुत राष्ट्र आहे ज्यामध्ये अनेक भाषा, प्रांत, रितिरिवाज, व विविध जाती-धर्मांचे लोक एकत्रितपणे गुण्यागोविंदाने राहतात. भारत देशाने विविधतेतून एकता कसी नटू शकते हे साकारात्मक, सांस्कृतिक आणि सामाजिक पर्वाहात दिलेले आहे. 15 ऑगस्ट 1947 हे दिन भारतात स्वतंत्र्य मिळवण्यासाठी अनेक वीर जवानांनी आणि क्रांतिकारकांनी आपल्या प्राणाची आहुती देऊन महत्वपूर्ण योगदान दिले.

ह्या योगदानाने भारताला स्वतंत्र्य मिळवून नवीन एकत्री, स्वतंत्र राष्ट्र बनवण्यात मदत केली. ह्या क्रांतीत भाग घेतलेल्या लोकांचं संघर्ष आणि बलिदान आहे भारतीय इतिहासातील महत्वपूर्ण घटक. भारत स्वतंत्र्य मिळवण्याच्या संवेदनशील मार्गाने पंडित जवाहरलाल नेहरू हे प्रमुख रूपात भारताचे पाहिले पंतप्रधान होते.

भारत देशाचे संपूर्ण नाव भारत याचा पूर्ण अर्थ ‘भा’ म्हणजेच ‘तेज‘ व ‘रत’ म्हणजेच ‘ रममाण ‘. म्हणजेच तेजात रममाण झालेला देश म्हणजेच भारत देश असे ओळखला जातो. भारत हया देशाची लोकसंख्या खूप अधिक प्रमाणात असल्यामुळे लोकसंख्येच्या दृष्टीने भारताचा जगात दुसरा क्रमांक लागतो व क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने भारताचा जगात सातवा क्रमांक लागतो.

भारताला अनेक प्राचीन धार्मिक व सांस्कृतिक परंपरा लाभलेली असून येथे अनेक थोर संतांची महती ही आपल्याला लाभलेली आहे. त्यामुळे ज्ञान, आध्यात्म, कला, धर्म या बाबतीत भारताला मोठा वारसा प्राप्त झालेला आहे.

भारतविषयी आणखी काही महत्वाच्या गोष्टी सांगायच्या असल्यास नवी दिल्ली ही भारताची राजधानी असून, मुंबई हे सर्वात मोठे शहर आहे. भारतात अनेक भाषा बोलल्या जातात जसे मराठी, हिंदी, इंग्रजी, कोकणी, कन्नड, काश्मिरी, ओडिसा, असामी, बंगाली, गुजराती, नेपाळी, पंजाबी, भोजपुरी, उर्दू, सिंधी, संस्कृत,संथाळी, मणिपूरी, माल्याळम, तामिळ, डोग्री, तेलगू. भारताचा स्वातंत्र्य दिवस 15 ऑगस्ट 1947 असून प्रजासत्ताक दिन 26 जानेवारी 1950 आहे.

भारतीय संस्कृती ही सिंधु संस्कृती, नागा संस्कृती, हडप्पा संस्कृती यावर आधारलेली आहे.भारतीय स्थापत्य कला ही भारतीय संस्कृतीचे वैशिष्ट्य आहे. येथील ‘ताजमहल’ हे जगातील 7 आश्चर्यपैकी एक आहे. त्याचबरोबर येथील लाल किल्ला, राष्ट्रपती भवन, इंडिया गेट, गेट वे ऑफ इंडिया, संसद भवन, मरिन ड्राईव्ह, वांद्रे – वरळी सागरी सेतू हे येथील महत्वाची ठिकाणे आहेत.

भारतीय संगीतात दोन मुख्य प्रकार गणले जातात. भारतीय शास्त्रीय संगीत व लोकसंगीत. त्याचप्रमाणे येथील शास्त्रीय नृत्य व लोक नृत्याचे काही प्रकार प्रसिद्ध आहेत. जसे लावणी, भंगडा, भरतनाट्यम, कुचिपुडी, कथकली, कथक, मणिपूरी, मोहिनीअट्टम, ओडिसा, सत्रिया, बिहू नृत्य, छाऊ, सबळपुरी व घुमर.

भारतीय संस्कृतीबरोबरच येथील पाककला ही जगप्रसिद्ध आहे. येथील जेवणात विविध प्रकारचे खडे मसाले व अन्य गरम मसाल्यांचा व्यवस्थित वापर करून स्वादिष्ट अश्या पाककृती बनविण्यात येतात जे खूपच चविष्ट असतात. येथील बहुतांश आहार हा मसालेदार असतो परंतु त्याचबरोबर येथील मिठाई व विविध गोड पदार्थ ही जगभरात प्रसिद्ध आहेत. येथील शाकाहारी जेवणात निरनिराळ्या पालेभाज्या व कडधान्य, डाळी व तांदुळाचा वापर करण्यात येतोच परंतु मांसाहारी जेवणात कोंबडी व बोकडाचे मास खाण्यास विशेष पसंती दिली जाते. येथील लोकांना गव्हाची चपाती, तांदूळच्या, ज्वारीच्या, बाजरीच्या किंवा नाचणीच्या पिठाने बनविलेली  भाकरी खाणे आवडते. त्याचबरोबर भारतातील समुद्रकिनाऱ्याजवळ राहणाऱ्या लोकांचा त्यांच्या जेवणात माशांचा समावेश आवर्जून करतात. भात आणि मासे हे त्यांचे प्रमुख अन्न असते.

आणखी माहिती वाचा : महाराष्ट्र राज्याची माहिती | Maharashtra State Information in Marathi | भाग : १

भारतात विविध जाती धर्माचे लोक एकत्र समाविष्ट असताना सण साजरे करतात आणि गुण्यागोविंदाने एकमेकांच्या सणांचा आनंद घेतला जातो. दिवाळी हा सण भारतात खूप मोठ्या प्रमाणात साजरा केला जाणारा सण आहे परंतु त्याचबरोबर येथे गणेशोत्सव, गोकुळाष्टमी, होळी, दसरा, नाताळ व ओणम हे सण ही मोठ्या जल्लोषात साजरे कारण्यात येतात.

भारतीय अर्थव्यवस्था ही मुख्यतः शेतीवरील कामांवर आधारलेली दिसण्यात येते व वाघ, सिंह, बिबट्या यांसारखे यांच्या मोठ्या प्रजाती ही भारतातच आढळतात.

भारत हा उष्ण हवामानाचा देश असल्यामुळे येथे सुती कपड्यांचा वापर जास्त प्रमाणात करण्यात येतो. परंतु त्याचबरोबर येथील लोक त्यांच्या पारंपरिक वेशभूषा ही परिधान करण्यात जास्त भर टाकताना आढळते. आपापल्या प्रांतानुसार तेथील रहिवासी आपल्याला त्याप्रकारची वेशभूषा केलेले ही दिसण्यात येतात.

अश्या हया गौरवशाली भारताला व प्राचीन, धार्मिक त्याचप्रमाणे सांस्कृतिक परंपरा लाभलेल्या या  भुमिला जगाच्या इतिहासात मानाचे स्थान प्राप्त झालेले आहे.

भारत देशाची माहिती  | India Country Information In Marathi

भारताची काही महत्वाची माहिती  | India Information in Marathi

भारताचा प्रदेश | Territory of India  

• क्षेत्रफळाच्या बाबतीत भारत जगात सातव्या क्रमांकावर आहे. भारताचे ऐकून क्षेत्रफळ 32,872,263 चौरस किलोमीटर आहे. पृथ्वीच्या पृष्ठभागाचा 2.42 टक्के भाग भारताच्या ताब्यात आहे.

भारताच्या सागरी आणि जमिनीच्या सीमा | Maritime And Land Boundaries of India

• भारताची एकूण जमीन सीमा 15,200 किमी लांबीची आहे, तर तिची संपूर्ण जल सीमा 8,716 किमी लांबीची आहे. 6,200 किमी लांबीची सागरी सीमा भारताच्या महाद्विपीय भागाला घेरते. भारत उत्तरेकडून दक्षिणेकडे 3,214 किमी लांब आणि पूर्वेकडून पश्चिमेकडे 2,933 किमी लांब आहे.

इतर देशांशी भारताच्या सीमा  | India’s Boundary of Other Country

• भारताची आंतरराष्ट्रीय सीमा इतर 7 राज्यांना छेदते. त्याच्या उत्तरेला चीन, भूतान आणि नेपाळ आहेत तर पूर्वेला बांग्लादेश आणि म्यानमार आहेत आणि पश्चिमेला पाकिस्तान आणि अफगाणिस्तान आहेत.

भारतातील प्रमाण वेळ  | Standard Time in India

• ग्रीनविच मीन टाईम भारतीय प्रमाण वेळेपेक्षा 51/2 तास पुढे आहे (GMT- ग्रीनविच मीन टाईम झोन). हे अलाहबाद (उत्तर प्रदेश) जवळच्या ठिकाणावरून निश्चित केले जाते.

भारतीय राष्ट्रध्वज | Indian National Flag

• भारताच्या राष्ट्रध्वजाची रुंदी आणि लांबीचे गुणोत्तर 3:2 आहे. यात तीन आडवे पट्टे आहेत जे केशरी, पांढरे आणि हिरवा यांच्यात समान विभागलेले आहेत. भगवा शीर्षस्थानी आहे, पांढरा मध्यभागी आणि हिरवा रंग ध्वजाच्या तळाशी आहे. पांढऱ्या पट्टीत मध्यभागी 24 स्पोक असलेले गडद निळे अशोक चक्र आहे. ते सतत सुधारण्याचा मार्ग दर्शवते.
• या ध्वजाचा भगवा रंग शौर्य आणि निस्वार्थीपणा दर्शवतो, तर पांढरा शांतता, पवित्रता आणि प्रामाणिकपणा दर्शवते तर हिरवा रंग विश्वास, सुख, समृद्धी आणि प्रगती दर्शवते. 22 जुलै 1947 रोजी भारतीय संविधान सभेने हा ध्वज देशाचा ध्वज असल्याचे घोषित केले.

भारताचे राष्ट्रीय चिन्ह | India’s National Symbol

• सारनाथ येथील अशोक स्तंभ हे भारताचे ऐतिहासिक स्थळांतरांचे एक महत्त्वपूर्ण भाग आहे.
• चार सिंहांचं चिन्ह आणि त्यांचं अर्थ विशिष्टत: संग्रहीत केलं जातं आहे. सिंह भारतीय सांस्कृतिक दृष्टीकोनातील महत्त्वपूर्ण प्रतीकांपैकी एक आहे, ज्यानुसार तीन सिंह सतत युद्धात सज्ज राहतात आणि विजय मिळवतात. त्यामुळे, हे चिन्ह शौर्य, योद्धापणे, आणि विजयाचं प्रतीक म्हणून स्थानांतरित केलं जातं आहे.
• “सत्यमेव जयते” हे मुंडकोपनिषदातुन घेतलेलं आणि भारतीय संस्कृतीत सामाजिक, राजकीय, आणि धार्मिक दृष्टीकोनात साकारणी जपलेलं वाक्य आहे. हे भारतीय राष्ट्रीय चिन्हाचं मौल्यवान अंश आहे आणि यही भारतीय सत्ता, स्वतंत्रता, आणि सामाजिक न्यायाचं मुख्य सूचक देतंय.
• आपलं विवेचन आणि सामग्री यात्रेता तथ्यस्थलीतील सुंदरपणे प्रस्तुत केलं आहे. तुमचं सामाजिक जागतिकरणातील योगदान हे अतिशय मूळभूत आहे, आणि तुमच्या आत्मवृत्तीत सध्याची अवधाने घेतलेली माहिती यात्रेता सांगतात.

भारतीय दिनदर्शिका  | Indian Calender

• शक संवत भारताच्या राष्ट्रीय पंचांगचा पाया म्हणुन काम करते. चैत्र,वैशाख, जेष्ठ, आषाढ, श्रावण, भाद्रपद, अश्विन, कार्तिक, मार्गशीष, पौष, माघ आणि फाल्गुन असे ऐकून 12 महिने आहेत.
• पहिला चैत्र नियमित वर्षामध्ये 22 मार्चला आणि लीप वर्षात 21 मार्चला येतो. वर्षात सरासरी 365 दिवस असतात. या दिनदर्शिकेसाठी दत्तक घेण्याची तारीख 22 मार्च 1957 आहे.

भारताचे राष्ट्रगीत | National Anthem of India

• भारताचे राष्ट्रीगीत “जन गन मन” हे रवींद्रनाथ टागोर यांनी लिहिले आहे. 24 जानेवारी 1957 रोजी ते भारताचे राष्ट्रगीत बनले.
• एकूण या राष्ट्रगीताचा कालावधी 52 सेकंद आहे. 27 डिसेंबर 1911 रोजी कोलकाता येथे झालेल्या भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसच्या बैठकीत प्रथमच त्याचे पठण करण्यात आले.

भारताचे राष्ट्रीय गीत  | National Song of India

• भारताचे राष्ट्रीय गीत “वंदे मातरम” हे बंकिमचंद्र चॅटर्जी यांच्या आनंद मठ या पुस्तकातील एक उतारा आहे.
• 24 जानेवारी 1950 रोजी या गाण्याच्या पाच श्लोकांपैकी फक्त पहिल्या श्लोकाला भारताचे राष्ट्रीय गीत म्हणुन मान्यता दिली.
• 1896 मध्ये कोलकाता येथे झालेल्या काँग्रेस अधिवेशनात “वंदे मातरम” हे राष्ट्रीय गीत पहिल्यांदा मोठ्याने गायले गेले.

भारतातील प्राथमिक भाषा आणि बोली | Primary Language and Dialects of India

• भारतीय संविधानाने 22 भाषांना मान्यता दिली आहे. उदारणार्थ मराठी, असामी,बंगाली, गुजराती, हिंदी, कन्नड, काश्मिरी, मल्याळम, संस्कृत, ओरिया, पंजाबी, सिंधी, तमिळ, तेलगु, उर्दू, बोडो, मैथिली, संथाली, आणि डोंगरी या इतर काही भाषा आहेत
• भारताची अधिकृत भाषा हिंदी (देवनागरी लिपी) मानली जाते.

भारताची अधिकृत भाषा  | Official Language of India

• 1963 च्या राजभाषा कायद्यानुसार 26 जानेवारी 1965 रोजी हिंदी हि राष्ट्राची अधिकृत भाषा बनली. हिंदी व्यतिरिक्त इंग्रजीच्या वापरा संबंधित तरतुदीनुसार परवानगी आहे.

भारताचा राष्ट्रीय प्राणी  | National Animal of India

• रॉयल बेंगाल टायगर, ज्याला पँथर टायग्रिस असेही म्हणतात, हा भारताचा राष्ट्रीय प्राणी म्हणून काम करेल, असा निर्णय घेण्यात आला आहे. या वाघाच्या शरीरावरील पट्टे काळे आणि पिवळे आहेत.
• वायव्य भारत सोडला तर भारतात इतरत्र आढळते. भारत सरकारने त्याची शिकार बेकायदेशीर असल्याचे मानले आहे आणि त्याला संपूर्ण संरक्षण प्रदान केले आहे.

भारताचा राष्ट्रीय पक्षी  | National Bird of India

• मोर (पावो क्रिस्टासस), ज्याला कधीकधी “भारतीय मोर” म्हणून ओळखले जाते, त्याला भारताच्या राष्ट्रीय पक्ष्याचा देश म्हणून ओळखले जाते. संपूर्ण भारतात दिसणारा नर मोर अत्यंत देखणा आहे.

भारताचा राष्ट्रीय फुल  | National Flower of India

• कमळ ही एक जलवनस्पती आहे ज्याचं वैज्ञानिक नाव “निलंबो नुसिफेरा” आहे. इ.स. १९५० मध्ये इंग्रजीत “इंडियन लोटस” म्हणतात.

भारताचा राष्ट्रीय फळ  | National Fruit of India

• विषुवृत्तीय प्रदेशात प्रदेशात आढळणारा तसेच कोकणचा राजा म्हणून ओळखला जाणारा आंबा हा भारताचा राष्ट्रीय फळ आहे. दक्षिण आशिया खंडात हजारो वर्षापासून आंब्याची लागवड करण्यात येते. दरवर्षी 22 जुलैला जागतिक आंबा दिवस साजरा केला जातो. हे दिवस आंब्याचं महत्त्वाचं आणि आंब्याचं प्रशंसार्थ आयोजित केलेलं आहे. आंबा हे फळ भारतातील प्रमुख फळांपैकी एक आहे आणि महाराष्ट्र राज्याचं आपलं राज्यफळ आहे. आंबा हे एक पौराणिक फळ आहे ज्याचं भारतीय संस्कृतीत अत्यंत महत्त्वाचं स्थान आहे..

भारताचा राष्ट्रीय वृक्ष  | National Tree of India

• भारताचा राष्ट्रीय वृक्ष म्हणजे वड उर्फ फायकस बेंगालेंसिस. फांद्यांच्या लोबत्या मुळांपासून नवीन रोपे तयार होऊन आशाप्रकारे एकच झाड विस्तृत क्षेत्रावर पसरणे हे ह्याचे वैशिष्ट्य आहे.